ارزیابی اقتصادی پیاده‌سازی بستر فنی بازار آب کشاورزی، مطالعه موردی: بخشی از شبکه آبیاری مهیار

یکی از کارآمدترین و مؤثرترین راهکارهای موجود برای مدیریت تقاضای آب توجه به جنبه‌های اقتصادی از جمله بازار‌های آب است. پس از برقراری ساختارهای اجتماعی و قانونی، برای ورود متقاضیان به بازار آب، فراهم شدن بسترهای فنی مناسب نیز ضروری به‌نظر می‌رسد. به همین دلیل در این مقاله، به پیاده‌سازی بستر‌های فنی در راستای تشکیل بازار آب در پنج مزرعه هم‌جوار شبکه آبیاری مهیار واقع در حوضه ابریز زاینده‌رود پرداخته می‌شود. به‌این‌ترتیب که با تدوین یک مدل بهینه‌سازی، الگوی کشت جدید و میزان حجم تبادلی بین مزارع از روش‌های فنی مختلف در هر ماه تعیین گردید. تابع هدف شامل حداکثرسازی سود کشاورزان و محدودیت‌ها شامل محدودیت آب، زمین و سرمایه می‌باشد. جهت بررسی روش‌های مختلف فنی انتقال آب زیرزمینی، هزینه‌های مرتبط با دو روش انتقال با پمپاژ سطحی و استخراج از آبخوان مشترک در مدل وارد شد. مدل مذکور در شرایط خشک‌سالی پیاده‌سازی و اجرا شد. در این شرایط آب سطحی از حقابه قانونی کشاورزان کسر می‌‌شود. نتایج مطالعه نشان داد که بازده برنامه‌ای کشاورزان پس از ایجاد بازار به میزان 28 درصد نسبت به حالت پایه افزایش می‌یابد. هم‌چنین حجم آب مبادله شده در بازار 47 درصد از حجم آب مصرفی است که نشان‌دهنده مشارکت بالای کشاورزان در بازار، جهت تخصیص بهینه‌تر آب است.